Route 604: Skoncentruj się na ćwiczeniu polskiego pasa drogowego

Braliśmy udział w Route 604, pierwszych od dwóch dekad ćwiczeniach z polskiego pasa drogowego.

Pasy drogowe w Polsce (i nie tylko) przeżywały swój okres świetności w latach 1960. i 1980. XX wieku. Ich pojawienie się wynika z wniosków wyciągniętych z Wojna sześciodniowa, kiedy izraelskie siły powietrzne atakowały egipskie bazy lotnicze na samym początku konfliktu, niszcząc znaczną liczbę samolotów. Było to spowodowane tym, że Egipcjanie dość niechętnie traktowali zasady rozrzucania samolotów na niezabezpieczonych płytach postojowych.

Połączenia ZSRR i jego sojusznicy z uwagą śledzili wydarzenia na Bliskim Wschodzie. Polska wyciągnęła z tego konfliktu odpowiednie wnioski i podjęła działania, które zapobiegną zniszczeniu własnego lotnictwa na początku potencjalnej wojny. Samoloty były chronione aktywnie, gdyż były odpowiednio ukryte w bazach lotniczych, za pomocą specjalnych konstrukcji płyt postojowych z nasypami chroniącymi samolot, rozmieszczonymi z dużymi odstępami pomiędzy miejscami parkingowymi.

Inną metodą zastosowaną do ochrony samolotu było rozproszenie aktywów pomiędzy rezerwowymi bazami lotniczymi i pasami drogowymi. Zakładano, że wróg nie będzie w stanie unieszkodliwić wszystkich lokalizacji na raz, a przynajmniej część z nich nadal zapewni zachowanie zdolności do prowadzenia działań powietrznych.

Historia pasów drogowych w Polsce sięga 1968 roku, kiedy to na odcinku tzw Berlinkę Do startów i lądowań służyła nigdy nieukończona przez Niemców autostrada, łącząca Berlin z obwodem kaliningradzkim. W latach 1970. poza słynnym pasem drogowym Kliniska, do obsługi samolotów przystosowano kolejnych 20 odcinków dróg publicznych.

Polskie pasy drogowe, zwane DOL (Drogowy Odcinek Lotniskowy), miały 2,200 metrów długości i 12 metrów szerokości oraz dodatkowe 3 metry szerokości z każdej strony. Położone w północno-zachodniej Polsce pasy drogowe ułożono wokół dróg o drugorzędnym znaczeniu, w pobliżu stałych baz lotniczych. Jednak i to nie była sztywna zasada.

W ramach modernizacji dróg zwiększono ich odporność na uderzenie ciężkiego samolotu, poszerzono je, poszerzono także pobocza twarde w stosunku do standardowych. Dostosowywano roślinność. Należało również usunąć wszelkie przeszkody terenowe i linie energetyczne.

Metodologia przyjęta w Polsce różniła się dość znacząco od szwedzkiej, jeśli chodzi o infrastrukturę – w Polsce poza dodatkowymi płytami postojowymi dla samolotów na końcach pasów drogowych nie organizowano żadnych dodatkowych schronów, hangarów czy magazynów. Sprawy związane z DOL-ami utrzymywane były jednak w tajemnicy. Niemniej jednak, jadąc samochodem po długim odcinku nieskazitelnego asfaltu, łatwo było się zorientować, że tak naprawdę jechali po pasie startowym. Utrzymanie w nienagannym stanie nawierzchni drogowych wokół pasów startowych DOL powierzono organowi administracyjnemu odpowiedzialnemu za dany DOL.

Najczęściej użytkowanym pasem drogowym był m.in. DOL Kliniska. Większość polskich pasów drogowych nigdy nie była używana i wymagała pewnych przygotowań przed lotami. Najczęściej czynności te dotyczyły roślinności, usuwania znaków drogowych i wyznaczania tras alternatywnych. W niektórych przypadkach wymagane przygotowania były znacznie poważniejsze i obejmowały wyburzenie istniejących budynków lub przebudowę linii energetycznych lub słupów telefonicznych. Jednakże instrukcja użytkowania pasa drogowego była prosta. Tuż przed aktywacją pasa DOL zespoły przybyły na miejsce, zabezpieczając logistykę, organizując alternatywne trasy oraz ustawiając pomoce nawigacyjne, światła i stanowisko dowodzenia startem Krasula.

Lądowanie na pasie drogowym było dla pilotów wymagającym zadaniem, poprzedzonym zwykle wielogodzinnym szkoleniem, obejmującym operacje na wyznaczonych wąskich odcinkach pasa startowego lub drogach kołowania. Warto zauważyć, że wraz z użytkowaniem pasów drogowych ewoluowały także samoloty myśliwskie – począwszy od Lim-1 i Lim-2, a następnie lotnictwo przeniosło się do MiG-21 Fishbed – w tym przypadku lądowanie odrzutowca na pasie drogowym, w lesie było znacznie większym wyzwaniem i dawało mniej miejsca na błędy. Polskie Siły Powietrzne eksploatowały wszystkie swoje środki na pasach drogowych, w tym samoloty transportowe An-26. Nie zabrakło także zagranicznych uczestników ćwiczeń DOL – w 1999 r. w ćwiczeniach organizowanych w DOL Kliniskach wzięli udział Francuzi i Szwedzi.

Gdy ujawnił się polityczny wiatr zmian lat 1990., utrzymanie polskich pasów autostradowych nie miało sensu, a upadek gospodarczy spowodował, że budżet był zbyt napięty, aby utrzymać je przy życiu. Zatem praktycznie zniknęły. W użytkowaniu pozostał jedynie odcinek pod Szczecinem, pozostałe pasy DOL szybko popadły w degradację techniczną. W miarę postępu robót drogowych część polskich pasów drogowych nie spełnia już swojego pierwotnego przeznaczenia i dziś trudno nawet sobie wyobrazić, że dany odcinek drogi był przeznaczony dla samolotów myśliwskich.

Przed Ćwiczenia Route 604, ostatnia polska operacja pasa autostradowego miała miejsce w 2003 roku. Idea rozproszenia zagrożonego mienia jest aktualna do dziś, co pokazała wojna na Ukrainie. Dlatego też w dzisiejszych czasach Siły Powietrzne zakładają, że drogi mogą służyć do rozmieszczania wydzielonych elementów Sił Powietrznych. Po 1990 roku utworzono tylko jeden nowy pas autostrady, przy autostradzie A4 pomiędzy Tarnowem a Dębicą. Biorąc jednak pod uwagę natężenie ruchu, wydaje się mało prawdopodobne, aby kiedykolwiek odbyły się tam jakiekolwiek ćwiczenia.

Inaczej rzecz się ma w przypadku zabytkowej ulicy DOL koło Wielbarka.

Kiedy na drodze lokalnej pomiędzy Nidzicą a Wielbarkiem prowadzono kompleksowe prace remontowe, zdecydowano o budowie zupełnie nowego pasa startowego, który zastąpi istniejący pas. A ten pas startowy nie przypomina żadnego innego pasa drogowego w Polsce, z betonową nawierzchnią o szerokości 30 metrów i długości 3,000 metrów. Dzięki tym wymiarom nie stanowi większego wyzwania niż standardowy, wąski pas drogowy (2,200×12 metrów). Już w 2018 roku odbyły się tu ćwiczenia organizowane przez 1 Skrzydło Lotnictwa Taktycznego, mające na celu sprawdzenie procedur organizacyjnych, ale bez lądowań. Ćwiczenie Route 604 było pełnym sprawdzianem DOL w Wielbark, w ćwiczeniu brały udział samoloty z 1., 2. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego, 3. Skrzydła Powietrznego i 4. Skrzydła Lotnictwa Szkolnego.

Całość zakończyła się dniem medialnym. z udziałem Szefa MON, który zadeklarował, że w najbliższym czasie można spodziewać się w Polsce budowy i modernizacji kolejnych pasów drogowych, w tym także regularnych szkoleń.

Napisane z Michałem Wajncholdem

O Jacku Simińskim

Stały współpracownik TheAviationist. Fotoreporter lotniczy. Współzałożyciel DefensePhoto.com. Ekspert w dziedzinie językoznawstwa, dyskursu zimnowojennego, historii i polityki zimnej wojny oraz komunikacji medialnej.

• Dystrybucja treści i PR oparta na SEO. Uzyskaj wzmocnienie już dziś.
• PlatoData.Network Pionowe generatywne AI. Wzmocnij się. Dostęp tutaj.
• PlatoAiStream. Inteligencja Web3. Wiedza wzmocniona. Dostęp tutaj.
• PlatonESG. Węgiel Czysta technologia, Energia, Środowisko, Słoneczny, Gospodarowanie odpadami. Dostęp tutaj.
• Platon Zdrowie. Inteligencja w zakresie biotechnologii i badań klinicznych. Dostęp tutaj.
• Źródło: https://theaviationist.com/2023/10/05/route-604/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=route-604